Η μεγάλη νίκη του ΣΜΤ, το Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ, κι εμείς

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα του εγγράφου της Σοφίας Λαμπουσάκη, από το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ) με ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2007 το οποίο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στον δικτυακό τόπο της Ε.Ε. για τις εργασιακές σχέσεις. Το ζήτημα που αναφέρεται στην πρώτη παράγραφο του κειμένου λύθηκε τελεσίδικα εχθές. Η συλλογική σύμβαση εργασίας του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών κηρύχθηκε υποχρεωτική. Πιο εκτενές ιστορικό της υπόθεσης υπάρχει εδώ. Η μεγάλη αυτή νίκη του ΣΜΤ αποτελεί μια σημαντική παρακαταθήκη για τον δικό μας αλωμένο χώρο του Τύπου και των ΜΜΕ, όπως η ίδια η κυρία Λαμπουσάκη ρητά αναφέρει στο έγγραφό της.

Μία απόφαση που έλαβε ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) νωρίτερα φέτος συστήνει όλοι οι οικονομικά εξαρτημένοι εργαζόμενοι να συμπεριλαμβάνονται στη συλλογική σύμβαση των εργαζομένων του κλάδου. Η απόφαση προκάλεσε την έντονη αντίθεση της εργοδοτικής οργάνωσης, του Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ, εκπροσωπεί τις 50 μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας), που κινήθηκε δικαστικά για την ακύρωσή της.

Η απόφαση της διαιτησίας

Στις αρχές Μάρτη 2007, ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) εξέδωσε την απόφαση 13/2007 αναφορικά με την πληρωμή και τις συνθήκες εργασίας των μισθωτών στις τεχνικές, κατασκευαστικές και εταιρείες σχεδιασμού που εδρεύουν στο νότιο τμήμα της Αττικής, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών της Αθήνας και του Πειραιά. Το άρθρο 3 αυτής της απόφασης περιγράφει τη σχέση υπαγωγής (εξαρτημένης εργασίας) με βάση τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της, ασχέτως της τυπικής της έκφρασης. Ειδικά αναγνωρίζει ότι:

Υφίσταται σύμβαση εργασίας και, -για το λόγο αυτό ένας μισθωτός εργαζόμενος υπόκειται στις προβλέψεις αυτής της απόφασης- ασχέτως του τρόπου με τον οποίο καθορίζεται ή καταβάλλεται ο μισθός, υπό τον όρο ότι ο εργαζόμενος βρίσκεται σε θέση υπαγωγής από τον εργοδότη.

Αυτό το άρθρο απλώς επαναλαμβάνει τις υπάρχουσες νομικές ρυθμίσεις και αποδέχεται νομολογία ετών. Ωστόσο, έχει εξαιρετική σημασία καθώς στρέφει την προσοχή σ’ ένα ζήτημα προβληματικών εργασιακών σχέσεων – δηλαδή των οικονομικά εξαρτώμενων εργαζόμενων. Αυτό το ζήτημα επηρεάζει αρκετούς διαφορετικούς κλάδους και επαγγέλματα – όπως τους δημοσιογράφους και τους δικηγόρους – και αφορά έναν ικανό αριθμό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας.

Η κατάσταση των οικονομικά εξαρτώμενων εργαζομένων

Οι οικονομικά εξαρτώμενοι εργαζόμενοι είναι μισθωτοί που αντιμετωπίζονται από τους εργοδότες τους ως αυτοαπασχολούμενοι πάροχοι ανεξάρτητων υπηρεσιών, αλλά είναι στην πραγματικότητα οικονομικά εξαρτώμενοι ενός εργοδότη για την πηγή του εισοδήματός τους και κατά συνέπεια τελούν σε σχέση υπαγωγής. Για να πληρωθούν αυτοί οι εργαζόμενοι πρέπει να εκδώσουν απόδειξη παροχής υπηρεσιών, αυτό μειώνει τα εργατικά έξοδα για τον εργοδότη. Επίσης αυξάνει τη δυνατότητα για την παραβίαση των δικαιωμάτων αυτών των εργαζόμενων, καθώς αναγκάζονται να παραιτηθούν από όλα τους τα δικαιώματα – αναφορικά με το νόμιμο ωράριο, τα επιδόματα, τις άδειες και τις ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται από τον εργοδότη – από τη στιγμή που τίθενται εκτός του φάσματος της εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων. Αυτό το ζήτημα εντάσσεται στο ευρύτερο πρόβλημα της κρυφής μισθωτής εργασίας.

Όταν ζητήθηκε ένα προφίλ των ψεύδο-αυταπασχολούμενων εργαζόμενων ο καθηγητής Λευτέρης Παπαγιαννάκης, από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) δήλωσε ότι:

Πρόκειται κυρίως για νέους ηλικιακά ανθρώπους που παρέχουν τις υπηρεσίες τους αποκλειστικά σε μία συγκεκριμένη επιχείρηση, οι οποίοι όμως, όταν απειλούνται από την ανεργία, συναινούν στην υπογραφή συνεχών και επαναλαμβανόμενων ευέλικτων συμβάσεων με δόλια μέσα (κυρίως συμβάσεις έργου, αλλά και συμβάσεις ορισμένου χρόνου).

Η σημασία της Απόφασης Διαιτησίας 13/2007 είναι ολοφάνερη. Για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε το πρόβλημα των οικονομικά εξαρτώμενων εργαζομένων και προτάθηκε η λύση του - δηλαδή όλοι οι οικονομικά εξαρτώμενοι εργαζόμενοι να υπάγονται στη συλλογική σύμβαση των μισθωτών του κλάδου. Ήδη ξεκίνησαν οι προσπάθειες για την κύρωση, για πρώτη φορά, μιας συλλογικής σύμβασης στον κλάδο των τεχνολογιών πληροφορικής (ΙΤ) και των νέων τεχνολογιών, στον οποίο κυριαρχούν οι οικονομικά εξαρτώμενοι εργαζόμενοι εξ αρχής.